Σπάνια βρίσκει κανείς μια τόσο καλογυρισμένη σειρά εποχής που να μεταχειρίζεται με τέτοιο εξαίσιο τρόπο το πολιτικοκοινωνικό και ιστορικό υπόβαθρο της εποχής στην οποία διαδραματίζεται. Ο λόγος για την σειρά Babylon Berlin, μια neo-noir σειρά βασισμένη στη σειρά βιβλίων του Volker Kutscher με κεντρικό ήρωα τον Gereon Rath. Δημιουργοί και σεναριογράφοι της σειράς είναι οι Tom Tykwer (Run Lola Run (1998), Heaven (2002), Perfume: The Story of a Murderer (2006), Cloud Atlas (2012) και Sense8 (2015–2018) ), Achim von Borries (Good Bye Lenin! (2003) ) και Hendrik Handloegte. Οι δύο πρώτες σεζόν που γυρίστηκαν μαζί συνιστούν ουσιαστικά ένα ενιαίο σύνολο – μια ενιαία ιστορία. Βασίζονται στο πρώτο βιβλίο με τίτλο, στα γερμανικά, “Der nasse Fisch” που μεταφράστηκε στα αγγλικά “Babylon berlin”· εξ ου και ο τίτλος της σειράς. Είναι από τις πιο ακριβές γερμανικές (ή κατά άλλους έστω μη αγγλική σειρά εποχής) σειρές, καθώς κόστισε 38-40 εκατομμύρια ευρώ, ενώ, έκανε πρεμιέρα τον Οκτώβριο του 2017 με τις 2 πρώτες σεζόν να είναι διαθέσιμες στο Netflix των Η.Π.Α., Καναδά και Αυστραλίας. Αναμένεται δε και μια τέταρτη σεζόν εντός του 2021.
Το Βερολίνο του μεσοπολέμου
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στο Βερολίνο την περίοδο της θνησιγενούς Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (1918-1933) και ακολουθεί τον αστυνομικό ανακριτή Gereon Rath. Ο Gereon έχει αναλάβει μια μυστική προσωπική αποστολή και βρίσκεται προσωρινά στο Βερολίνο αποσπασμένος από την πατρίδα του, την Κολωνία, στην αστυνομία της οποίας κανονικά υπηρετούσε. Μέσα ή και παράλληλα – μιας και οι υπόλοιπες ιστορίες έχουν την ίδια εξίσου βαρύτητα- με την ιστορία του Gereon βλέπουμε τα πολιτικά τεκταινόμενα μιας από της πιο ταραγμένες περιόδους της ιστορίας της Γερμανίας. Είναι γεγονός πως επικρατεί μια συσκότιση στο μυαλό των περισσότερων για την περίοδο του μεσοπολέμου στη Γερμανία και συχνά σκεφτόμαστε ότι μετά τον ΆΠΠ εμφανίστηκαν ξαφνικά οι Ναζί. Ωστόσο, η σειρά στέκεται πολύ καλά σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα της τότε περιόδου (παίζουν ρόλο και οι σπουδές του συγγραφέα του βιβλίου στην Ιστορία) και ρίχνει φως σε όλες τις πολιτικές και κοινωνικές ομάδες που ζούσαν, αλληλεπιδρούσαν και διαμόρφωναν από κοινού την πορεία της τότε πρωτεύουσας της Γερμανίας, του Βερολίνου.
Το Βερολίνο του 1929 ήταν μια πόλη που παρουσίαζε μια απίστευτη ποικιλομορφία, καθώς συνυπήρχαν και δρούσαν παράλληλα ομάδες κουμουνιστών, τροτσκιστών, απόστρατων του ΆΠΠ , μια πτέρυγα της Reichswehr* που επεδίωκε την ανατροπή της Συνθήκης των Βερσαλλιών**, η νεολαία του Ναζιστικού κόμματος (ακόμα στα γεννοφάσκια του), το εργατικό κίνημα της εποχής, απίστευτα φτωχοί άνθρωποι, αρκετά πλούσιοι και η μαφία. Όλες αυτές οι ετερόκλητες ομάδες πάσχιζαν να βρουν τον χώρο τους και να διεκδικήσουν όλοι ένα κομμάτι εξουσίας από την ασθενική και θνησιγενή “Δημοκρατία της Βαϊμάρης” σε μια περίοδο που η κουλτούρα των καμπαρέ, του αλκοόλ, των τσιγάρων, των οπιούχων και άλλων ναρκωτικών και του αποκρυφισμού ήταν η επικαρατούσα. Το μείγμα,λοιπόν, αυτό ήταν εκρηκτικό.
Η περίοδος της Δημοκρατίας της Βαιμάρης μπορεί να έχει χαρακτηριστεί σαν να “χορεύει κάποιος σε ένα ηφαίστειο”, ωστόσο, πέρα από την άνοδο των Ναζί, ήταν και η χρυσή με όρους κινηματογραφικούς περίοδος που ο γερμανικός εξπρεσιονισμός*** μεσουρανούσε. Αυτό γίνεται αισθητό τόσο από την ατμόσφαιρα των βιβλίων και της σειράς που απηχεί μεταξύ άλλων βουβών ταινιών την ταινία “M” (–A City Searches for a Murderer) του Fritz Lang (γυρισμένη το 1931 στο Βερολίνο) όσο και από την 3η σεζόν όπου μεγάλο μέρος της πλοκής περιστρέφεται γύρω από τα γυρίσματα μιας βουβής ταινίας αυτής της περιόδου του γερμανικού εξπρεσιονισμού και η οποία θυμίζει έντονα την πολύ γνωστή ταινία του Robert Wiene “The Cabinet of Dr. Caligari“. Στην ίδια αισθητική, παρακολουθούμε στη σειρά σκηνές που θυμίζουν ντοκιμαντέρ αναφορικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιούσε η αστυνομία για να εξιχνιάσει τα εγκλήματα όπως η συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων και η γραφολογία. Τα μετέπειτα αστυνομικά θρίλερ έχουν τις ρίζες τους, λοιπόν, σε αυτή την περίοδο του σινεμά της Βαϊμάρης και η σειρά μας θυμίζει αυτό το είδος σινεμά με το καλύτερο τρόπο, καθώς ενσωματώνει το στυλ και την αισθητική του.
Οι “ήρωες” του μεσοπολέμου και της σειράς
Η υπόθεση ξεκινά στο Βερολίνο του 1929 έξι μήνες πριν την γνωστή στην ιστορία και ως Μαύρη Πέμπτη οπότε συνέβη το Κραχ της Γουόλ Στριτ και, όπως προαναφέρθηκε, ακολουθούμε τον αστυνομικό ανακριτή Gereon Rath και την νεαρή Charlotte Ritter (Liv Lisa Fries), μια κοπέλα της κατώτερης εργατικής τάξης διαβιούσα υπό άθλιες συνθήκες, αλλά σκληραγωγημένη πραγματίστρια που είναι αποφασισμένη να τα καταφέρει στη ζωή της με κάθε σχεδόν τίμημα θα έλεγε κανείς, χωρίς, ωστόσο, να χάνει την ηθική της πυξίδα. Ο Gereon έχει τους δαίμονες του από τον Α΄ΠΠ που τον κυνηγάνε ακόμα και δέκα χρόνια μετά, ενώ υποστασιοποιούνται με την μορφή μετατραυματικού σοκ εκφραζόμενο με ένα συνεχές τρέμουλο, κάτι που εκείνη την περίοδο είχε προσωρινή ίαση μονάχα μέσω της χρήσης βαρβιτουρικών, οπιούχων ή μορφίνης. Παρ΄όλα αυτά, η έρευνα του και η δουλειά δεν επηρεάζονται αρκετά από αυτό το “μυστικό” που κρύβει, ενώ, η Charlotte τον βοηθά αφότου γνωρίζονται οι δυο τους στο αστυνομικό τμήμα όπου αυτή βρίσκει περιστασιακά δουλειά. Βέβαια, έχει και η Charlotte τα δικά της μυστικά, όπως το ότι μερικά βράδια εργάζεται στα καμπαρέ ως ιερόδουλη για να τα βγάλει πέρα, έχοντας, ωστόσο, ευσεβή πόθο κάποια μέρα να μπει στην αστυνομία και αυτή παρά την ελλιπή της μόρφωση και, φυσικά, το γεγονός ότι είναι γυναίκα. Αυτοί οι δυο άνθρωποι ερευνούν από κοινού μια (ή πολλές (;) ) μυστήρια υπόθεση ενός νεκρού άντρα σε ένα κανάλι, μιας αποθήκης με παράνομα όπλα, ενός τραίνου με μυστήριο φορτίο και μιας κόμισσας εκ Ρωσίας (ή καλύτερα ΕΣΣΔ) ορμώμενη. Η τοπική δε μαφία που εμπλέκεται παντού έχει στους κόλπους της μια μυστηριακή φιγούρα στα όρια του αποκρυφισμού που κινεί τα νήματα από πίσω και θυμίζει τον Dr. Mabuse του Lang.
Οι ιστορικές λεπτομέρειες, όπως μια γερμανική μυστική αεροπορική βάση στην Σοβιετική Ρωσία ή ένα εν δυνάμει στρατιωτικό πραξικόπημα, που παρεισφρέουν μας προκαλούν έκπληξη και φαίνονται αρχικά “κατασκευασμένες” για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον, δεδομένου ότι δεν είχαμε έρθει ποτέ ξανά σε επαφή σε τέτοιο βαθμό με τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της περιόδου.
Με δεδομένο το υψηλό budget της σειράς μπορούμε να πούμε ότι πήγε σε καλή μεριά και αξιοποιήθηκε στο έπακρο εφόσον τα σκηνικά είναι φοβερά και η εποχή του 1929 πραγματικά ζωντανεύει ξανά μέσα από το Art Deco νυχτερινό μαγαζί “Moka Efti”, ενώ, και τα κουστούμια, μαζί με πολλές ακόμα λεπτομέρειες σε αντικείμενα και έπιπλα, είναι εξαιρετικά προσεγμένα καθιστώντας σαφές ότι δεν έχουν γίνει καθόλου εκπτώσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες από τους συντελεστές οι εξωτερικές λήψεις έγιναν χωρίς CGI και το 70% της σειράς έχει γυριστεί ακριβώς στο σημείο που εκτυλίσσεται για αυτό και δείχνει τόσο αυθεντικό.
* H ονομασία υπό την οποία λειτούργησε ο γερμανικός στρατός κατά την περίοδο 1919 – 1935 (Δημοκρατία της Βαϊμάρης), μέχρι να συγχωνευτεί με τη νεοδημιουργημένη από το χιτλερικό καθεστώς Βέρμαχτ το 1935. (Wikipedia)
**Το μότο ότι ο “γερμανικός στρατό; δεν ηττήθηκε στον Α΄ΠΠ παρά προδόθηκε από τους πολιτικούς / “The German army, undefeated in the field” είναι αυτό που τους παρακινεί ως προδομένους να μην στηρίζουν το Σύνταγμα και την Δημοκρατία της Βαϊμάρης που τους επιβλήθηκε.
***Χαρακτηριστικά του κινηματογραφικού κύματος ήταν οι κλειστοί χώροι, οι αιχμηρές και μυτερές όπτικες γωνίες με ελάχιστες εξωτερικές σκηνές.
****Μια αμφίβολη ηθικά φιγούρα της σειράς ο Alfred Nyssen είναι μια αναπαράσταση του Fritz Thyssen, ενός οικονομικού ευεργέτη του Hitler την δεκαετία του 1920.
