Η σειρά άρθρων #ΙστορικέςΠροσωπικότητες ερευνά τη ζωή και τα έργα ανθρώπων, των οποίων ο χαρακτήρας και οι δράσεις συμμάδεψαν την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Μετά από έρευνα, μελέτη, ανάλυση και σύνθεση των δεδομένων θα παρατίθεται η συνοπτική βιογραφία του κάθε ιστορικού προσώπου υπό εξέταση, μαζί με οποιουδήποτε είδους σχολιασμό. Σκοπός των άρθρων είναι η γνώση του παρελθόντος και η γνωριμία με τους ανθρώπους εκείνους που επηρέασαν τη ροή της ιστορίας.

Gottfried von Berlichingen (Götz)

Ο Gottfried von Berlichingen (1480-1562), γνωστότερος ως Götz, ήταν Γερμανός αυτοκρατορικός ιππότης (Reichsritter) που γεννήθηκε στη Βυρτεμβέργη της Γερμανίας. Γόνος οικογένειας ευγενών, όταν ολοκλήρωσε τη μόρφωσή του μπήκε στην υπηρεσία του θείου του Konrad von Berlichingen, ο οποίος ήταν έμπειρος ιππότης, δάσκαλος και σύμβουλος των μαργράβων (μεσαιωνικός τίτλος στρατιωτικού διοικητή που ήταν επιφορτισμένος με την άμυνα περιοχής κοντά στα σύνορα) του Βρανδεμβούργου. Ακολουθώντας τον, ήταν και ο ίδιος παρόν στη Δίαιτα της Βορμς στην οποία αποφασίστηκε η μοίρα του Μαρτίνου Λούθηρου. Μετά τον θάνατο του θείου του το 1497, μπήκε στην υπηρεσία σημαντικών προσωπικοτήτων της εποχής, όπου έλαβε στρατιωτική εκπάιδευση και ακολούθησε τον αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό Α΄ στους πολέμους του εναντίον της Γαλλίας και της Παλαιάς Ελβετικής Συνομοσπονδίας.

Το 1500 ο Götz δε βρισκόταν στην υπηρεσία κανενός και πήρε την απόφαση να φτιάξει τη δική του Eταιρεία μισθοφόρων. Οι δουλειές πήγαιναν καλά μέχρι το 1504, όταν πολεμώντας για τον δούκα της Βαβαρίας Αλβέρτο Δ΄, έχασε το δεξί του χέρι στο ύψος του αγκώνα από μπάλα κανονιού. Το λογικό θα ήταν η καριέρα του ως μισθοφόρος να τελείωνε εκεί, αλλά ο Götz είχε άλλα σχέδια. Στην αυτοβιογραφία του αναφέρει ότι κάποτε είχε δει έναν ιππέα, ονόματι Kochle, ο οποίος διέθετε ένα σιδερένιο χέρι. Έτσι λοιπόν του ήρθε η ιδέα να κάνει ακριβώς το ίδιο, προσλαμβάνοντας έναν σιδερά για την κατασκευή του χεριού. Με το προσθετικό του μέλος μπορούσε και πάλι να κρατήσει το όπλο του ή τα ηνία του αλόγου του, ενώ από ίχνη χρώματος που έχουν βρεθεί σε αυτό φαίνεται ότι το είχαν βάψει στο χρώμα του δέρματος.

Κάποια χρόνια αργότερα (περίπου το 1530) κατασκευάστηκε ένα δεύτερο προσθετικό μέλος το οποίο επέτρεπε στον χρήστη του να κάνει περισσότερες κινήσεις. Ωστόσο, λόγω της ντελικάτης κατασκευής του, το χέρι αυτό, το οποίο επέτρεπε στον Götz να χρησιμοποιεί ακόμα και την πένα του, δεν ήταν κατάλληλο για μάχη. Τα ίχνη φθοράς στα δύο προσθετικά μέλη δείχνουν ότι το πρώτο είχε χρησιμοποιηθεί πολύ περισσότερο ενώ το δεύτερο ήταν λογικά το πιο “επίσημο”.

Ο Götz, παρά την ατυχία του, συνέχισε τη ζωή του και αποδείχθηκε πραγματικός πονοκέφαλος για τον Μαξιμιλιανό, ο οποίος το 1512 και το 1518 του επέβαλε αυτοκρατορική απαγόρευση (Reichsacht), μετά από τις επιθέσεις του σε εμπόρους και στην Έσση αντίστοιχα. Η ζωή του είναι μία συνεχής ιστορία πολέμων, καθώς από το 1519 έως και το 1544 πολέμησε εναντίον της Σουηβικής Ένωσης, του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς στην Ουγγαρία, του Φραγκίσκου Α΄ στη Γαλλία, ενώ πήρε μέρος και στην εξέγερση των Γερμανών χωρικών ως ηγετική μορφή τους για έναν μήνα. Το 1544, επέστρεψε από τη Γαλλία στο κάστρο Hornberg (το οποίο είχε αγοράσει το 1517), όπου και παρέμεινε μέχρι το θάνατό του. Κατά τη διάρκεια της ζωής του παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε δέκα απογόνους.

Η ιστορία του Götz έγινε γνώστη στο ευρύ κοινό περίπου δύο αιώνες μετά τον θάνατό του, όταν το 1773 ο Johann Wolfgang Goethe (1749-1832) εξέδωσε το θεατρικό του έργο “Götz von Berlichingen”, εμπνευσμένος από τα απομνημονέυματα του πρώτου. Αναφορά στον Götz και το σιδερένιο χέρι του κάνει και ο Έλληνας ποιητής Νίκος Γκάτσος (1911-1992) στο ποίημά “Ο ιππότης και ο θάνατος”.

Τα δύο σιδερένια χέρια του Gottfried von Berlichingen μπορεί να θαυμάσει κανείς από κοντά στο κάστρο Jagsthausen.

Πηγές:

Gotz von Berlichingen (Autobiography of a 16th century German Knight)

Hand prosthesis of Götz von Berlichingen on the website of the Landesstelle für Museumsbetreuung Baden-Württemberg

Günter Quasigroch: The Hand Prostheses of the Frankish Imperial Knight Götz von Berlichingen. 1st Continuation: The firsthand.

Günter Quasigroch: The Hand Prostheses of the Frankish Imperial Knight Götz von Berlichingen. 2nd Continuation: The second hand.

Chisholm, Hugh, ed. (1911). “Berlichingen, Goetz“. Encyclopædia Britannica. 3 (11th ed.). Cambridge University Press.