Χθες έκανε πρεμιέρα η πολυαναμενόμενη ταινία Tenet του Christopher Nolan μετά από αρκετές αναβολές, αποτελώντας ταχυτόχρονα την πρώτη ταινία που έκανε πρεμιέρα μετά από ένα διάστημα σχεδόν οχτώ μηνών. Κατά συνέπεια, το momemntum ήταν ιδανικό, καθώς ο κόσμος λαχταρούσε να δει κάτι καινούργιο στο σινεμά και δη την καινούργια ταινία του Nolan, ο οποίος έχει καταφέρει την τελευταία δεκαετία να δημιουργήσει σχεδόν ένα genre μόνος του. Περαιτέρω, σειρές (Dark, Stranger Things) και ταινίες (Arrival, Interstellar) επιστημονικής φαντασίας με ταξίδια στο χρόνο έχουν κατακλύσει τις οθόνες μας τα τελευταία χρόνια και ο κόσμος δεν είναι πλέον ξένος με αυτή την ιδέα και την φυσική πίσω από αυτήν. Το διακύβευμα, ωστόσο, είναι κάθε φορά πόσο πρωτότυπο μπορεί να είναι ένα τέτοιο πολυπαιγμένο concept. Ο βασικός κανόνας σε αυτό το είδος είναι ότι ο χρόνος δεν είναι γραμμικός κάτι που αν δεν το εμπεδώσουμε θα βασανιστούμε πολύ να απολαύσουμε το κάθε έργο και την κάθε σειρά.
Δείτε το trailer εδώ:
Είναι γεγονός πως η ταινία δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ποίημα διαφορετικού σκηνοθέτη εφόσον πρώτον το budget της είναι ολοφάνερα από αυτά τα μεγάλα budget που δεν δίνονται στις μέρες μας καθόλου εύκολα από τα στούντιο σε σκηνοθέτες με πρωτότυπα σενάρια (ανατινάχθηκε όντως ένα αεροπλάνο 747 για τις ανάγκες της ταινίας) και δεύτερον η πλοκή της ταινίας αφορά τον χρόνο και τον χώρο και πως αυτές οι διαστάσεις περιπλέκονται. Το δεύτερο αυτό στοιχείο είναι σήμα κατατεθέν των ταινιών του Νόλαν. Η συγκεκριμένη ταινία, όμως, σε έκανε να νιώσεις ότι παρακολουθείς ένα κράμα από όλες τις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη μαζί, δηλαδή, την περίπλοκη αφήγηση του Inception, την αγωνία και τις σκηνές δράσης του Dunkirk και κόσμο να μιλάει μέσα από μάσκες όπως στο Dark Knight, ενώ, θα ήταν άδικο αν δεν αναφέρουμε πως το μυαλό μας προσπαθούσε να λύσει τα χωροχρονικά οντολογικά παράδοξα όπως προσπαθούσε να λύσει τα μυστήρια στις πλοκές των ταινιών The Prestige και Memento.
Το Tenet από την αρχή δεν χάνει χρόνο και ξεκινάει με μια σκηνή δράσης στην όπερα του Κιέβου στην οποία όμως οριακά ο θεατής καταφέρνει να προσανατολιστεί στο τι συμβαίνει. “Ο Πρωταγωνιστής” (John David Washington) μας συστήνεται ευθύς αμέσως και δεν έχει όνομα παρά ονομάζεται “The Protagonist”. Περνάει μια δοκιμασία και κρίνεται κατάλληλος να λάβει μέρος σε ένα άκρως μυστικό πρόγραμμα με στόχο την σωτηρία του κόσμου.
https://www.youtube.com/watch?v=QAytRLFp5Ok
Έπειτα. ενημερώνεται σε μια μυστική εγκατάσταση σχετικά με τα αντεστραμμένα αντικείμενα. Η κεντρική ιδέα, η καινοτομία με άλλα λόγια της ταινίας όσον αφορά τα άλλα έργα με ταξίδια στο χρόνο, αφορά, εν προκειμένω, το γεγονός ότι τα αντικείμενα μπορούν αυτά μόνα τους, ατομικά και ξεχωριστά το καθένα, να ταξιδέψουν πίσω στο χρόνο κάνοντας την αντίστροφη πορεία από την “φυσική” τους. Η ριζοσπαστική ας πούμε σύλληψη στο συγκεκριμένο σενάριο είναι ότι τα αντικείμενα δύνανται να κινηθούν και αντιστρόφως από ότι τα έχουμε συνηθίσει βάσει των κανόνων της “σχολικής” φυσικής. Τυγχάνει δε αυτά τα αντικείμενα να είναι σφαίρες και όπλα και ίσως και πυρηνικές βόμβες απειλώντας έτσι την ύπαρξη του κόσμου από το μέλλον στο παρελθόν που για τους θεατές είναι το παρόν.
Φυσικά, μεγάλα συμφέροντα και πολιτικές δυνάμεις από πίσω αντιμάχονται για τον έλεγχο των εν λόγω αντικειμένων και της φόρμουλας, του αλγόριθμου, που επιτρέπει σε αυτά να ταξιδεύουν αντίστροφα.
Ο Πρωταγωνιστής μαζί με έναν συνεργάτη που του συστήνουν αυτοί που τον στρατολόγησαν, τον Νίλ*(ο χαρισματικός παρά την μπερδεμένη προφορά Robert Pattinson), προσπαθούν καθ’ όλη την διάρκεια της ταινίας να εντοπίσουν αντεστραμμένα (inverted) άλλως σταλθέντα από το μέλλον στο παρόν/παρελθόν αντικείμενα ώστε να μην προλάβει να τα πάρει ο κακός ανταγωνιστής της ταινίας Ρώσος ολιγάρχης και έμπορος όπλων, Αντρέι Σατόρ (Kenneth Branagh). Σε αυτή την αποστολή τους ο Πρωταγωνιστής προσεγγίζει και χρησιμοποιεί την γυναίκα του Αντρέι Κατ (Elizabeth Debicki), η οποία μισεί θανάσιμα τον σύζυγό της, καθώς αυτός την εκβιάζει και την κακοποιεί για να μην τον αφήσει.
Στο πυρήνα της η ταινία αφορά τα άκρα που μπορεί να φτάσει η απόλυτη και ανέλεγκτη δύναμη, όπως η μεταφορά πυρηνικών όπλων από το παρόν στο παρελθόν και η χρήση τους προς το σκοπό καταστροφής ολόκληρου του κόσμου. Ο Αντρέι είναι ο κλασσικός απόλυτος κακός που έχουμε συνηθίσει στις ταινίες δράσης, χωρίς κανένα προσόν εξιλέωσης και καμμία ρίζα της κακίας του. Αυτά τα στοιχεία μαζί με τα μπερδέματα στο χρόνο και την δράση συναποτελούν την ταινία Tenet.
Ένα μεγάλο μειονέκτημα της ταινίας είναι το σενάριο της και δη οι διάλογοι τόσο στα αγγλικά όσο και στην ελληνική τους μετάφραση (γιατί το emerge έγινε “προκύπτει” δεν υπάρχουν καλύτερες λέξεις για απόδοση στα ελληνικά;!). Μεγάλο κομμάτι της ταινίας αφιερώνεται σε διαλόγους που προσπαθούν τα εξηγήσουν το τι, το πως και το γιατί αναφορικά με κάτι που ούτως ή άλλως δεν εξηγείται επαρκώς και δεν θα το αντιληφθεί το 80% του κοινού. Κατά συνέπεια, ο θεατής κουράζεται και μπερδεύεται χειρότερα, μην μπορώντας να απολαύσει την ταινία πιο ελεύθερα για όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της, την δράση και την τεχνική που έχει χρησιμοποιηθεί σε κάποιες σκηνές (ένα κτήριο εκρήγνυται σε απόλυτο συγχρονισμό-ταυτόχρονα- από το παρόν/παρελθόν και το μέλλον!). Καμιά φορά είναι καλύτερο να αφηνόμαστε να μας συνεπάρει το χάος παρά να προσπαθούμε να εμπεδώσουμε νεόκοπους κανόνες φυσικής.
Για κάποιο λόγο, ωστόσο, το διακύβευμα εν προκειμένω (η σωτηρία του κόσμου), ποτέ δεν το νιώθει κάποιος τόσο έντονο και επιτακτικό όσο πρόβαλλε στις ακτές τις Δουνκέρκης η σωτηρία του αγγλικού (και συμμαχικού) στρατού.
Είναι βέβαιο ότι η συγκεκριμένη ταινία προβάλλει πιο “αδύναμη” και άχαρη μπροστά σε πρότερα έργα- αριστουργήματα- του σκηνοθέτη, ο οποίος σίγουρα έχει σηκώσει τον πήχη ήδη πολύ ψηλά για τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και άλλους συναδέλφους του. Η παραγωγή ταινιών φυσικά απαιτεί έμπνευση και δεν είναι εύκολο κάποιος να ξεφύγει από το ατόπημα της επανάληψης άλλως ανακύκλωσης κάποιας παλιάς πετυχημένης συνταγής.
*Πολύ πιθανό ο Νίλ να είναι ο γιος του Ρώσου έμπορα όπλων και κύριου ανταγωνιστή της ταινίας, Άντρει.
**Η ταινία παίζει με πολλές παλινδρομήσεις όπως Tenet, Andrei Sator=Rotas , Apero=Opera , δίνοντας έμφαση στο ότι και η πλοκή είναι μια λούπα, μια παλινδρόμηση.
***Θα θέλαμε να δούμε κάποια στιγμή την δεκάλεπτη σκηνή δράσης στο τέλος να παίζει και γραμμικά για να κατανοήσουμε πως στήθηκε.
